Velayet Davası
Velayet, kural olarak ergin olmayan çocukların, istisnai hallerde kısıtlı ergin çocukların bakım ve korunmalarının sağlanması için onların şahsı ve malları üzerinde ana babanın sahip oldukları görev, yetki ve hakların tümüdür. Evlilik devam ettiği sürece ana ve baba velayeti birlikte kullanırlar. Ortak hayata son verilmiş ise hakim velayeti eşlerden birine verebilir.
Boşanma davası açılırken boşanmanın yanında çocuğun velayetine ilişkin talepler de ileri sürülebilmektedir. Boşanma davalarında hakim boşanma konusunda karar verirken velayet konusunda da karar verir. Ama bu kararlar değişmez nitelikte değildir.
Taraflardan biri velayet hakkında nihai karar verilmesinin ardından ayrı bir dava ile velayet hakkının kendisine verilmesini talep edebilir. Başkası ile evlenme, başka şehire taşınma, ahlak dışı yaşam, çocuğun şiddete maruz kalması ve buna benzer durumlarda velayet hakkının değiştirilmesi için dava açılabilir. Hakim her olayı kendi içinde değerlendirerek, çocuğun menfaatlerine uygun gerekli tedbirleri alır.
Velayet hakkı kendisinden alınan tarafın çocukla olan kişisel ilişkisinin nasıl kurulacağı hakim tarafından açıkça karara bağlanır. Velayet ve kişisel ilişki hakkında taraflar her zaman taleplerini ileri sürebileceği gibi bu konuda talep olmasa bile hakim bu konuda çocuğun menfaatini gözeterek karar verir. Taraflar bu hususta anlaşabilmektedir ancak hakim bu anlaşma ile bağlı değildir. Hakim, anlaşma hükümlerini uygun görürse aynen kabul edebilir ya da gerekli gördüğü değişiklikleri yapabilir.
Velayet hakkı sadece ana babaya aittir. Örneğin; Dede, hala ve amcanın velayet hakları yoktur. Velayetin ana babadan kaldırılabilmesi için TMK’ nun 348.maddesinde düzenlenen aşağıda yazılı şartların gerçekleşmiş olması gerekir:
1-) Ana ve babanın deneyimsizliği, hastalığı, başka bir yerde bulunması veya benzeri sebeplerden biriyle velayet görevini gereği gibi yerine getirememesi.
2-) Ana ve babanın çocuğa yeterli ilgiyi göstermemesi veya ona karşı yükümlülüklerini ağır biçimde savsaklaması.
Velayet ana ve babanın her ikisinden kaldırılırsa çocuğa bir vasi atanır.
Velayetin kaldırılması ve değiştirilmesi için açılan velayet davalarında görevli mahkeme Aile Mahkemeleridir. Aile Mahkemelerinin bulunmadığı yerlerde Asliye hukuk Mahkemeleri görevlidir. Yetkili Mahkeme ise, küçüğün bulunduğu yer mahkemesidir. Velayetin kaldırılması veya değiştirilmesi davası çocuk reşit olana kadar her zaman açılabilir.