Tanıma Tenfiz

5718 sayılı yasanın 50. Maddesine göre yabancı mahkemelerden hukuk davalarına ilişkin olarak verilmiş ve o devlet kanunlarına göre kesinleşmiş bulunan ilamların Türkiye’de icra olunabilmesi, yetkili Türk mahkemesi tarafından tenfiz kararı verilmesine bağlıdır. Yabancı mahkemelerin verdiği kararların ülkemizde tenfiz edilebilmesi olanağının yanı sıra, yabancı mahkeme ilamının tenfizine gerek olmaksızın tanınması da mümkündür. Bazı hallerde tenfize gerek olmamakla birlikte, o yabancı ülke ilamının Türkiye’de kesin hüküm, kesin delil olarak kullanılması veya yabancı ülke ilamıyla Türkiye’de idari bir işlem yapılmasına ihtiyaç duyulabilir.

Yabancı bir mahkeme kararının tanınması, kararın kesin hüküm kuvvetinin ülkemizi de kapsaması anlamına gelir. Yabancı kararın hukuki sonuçları, yabancı mahkeme devletinin hukukuna göre tayin edilir. Yabancı ilâmın kesin hüküm veya kesin delil etkisi yabancı mahkeme kararının kesinleştiği andan itibaren hüküm ifade eder. Tanınmayan veya tanınmaya ehil olmayan yabancı bir mahkeme kararı, bir mahkeme ilamı olarak her hangi bir hukuki etkiye sahip olamaz. Tanımada icra edilebilirlik değil o ilamdan kesin delil veya kesin hüküm olarak yararlanma durumu vardır.

Yabancı bir mahkeme kararının tenfizi demek, onun icra edilebilirliği demektir. Yani tenfiz, ilamın yerine getirilmesi, infazı ile ilgilidir. Yabancı ülkelerce verilmiş olan mahkeme kararları, Türkiye´de uygulanacaksa bu kararların Türk Mahkemelerince tenfiz edilmesi gerekir. Yabancı mahkeme kararının Türkiye’de de uygulanması gerekiyorsa tenfiz davası açılmalıdır. Tenfiz daha geniş kapsamlı olduğu yani tanımayı da içinde barındırdığı için genellikle tenfiz davasının açılması tercih edilmektedir.

Tanıma ve Tenfiz davaları, mutlaka karşı tarafa usulüne uygun tebligat yapılarak duruşmalı olarak görülür, evrak üzerinden karar verilemez. Dava basit yargılama usulü hükümlerine tabidir. Adli tatilde de görülebilir.

Davacının Türkiye’de yerleşim yeri yoksa teminat göstermesi gerekir. Teminat miktarını hakim tayin eder. Ancak karşılıklılık anlaşmasında bu konuda muafiyet varsa teminat şartı aranmaz.

Mahkemenin tenfiz kararı verebilmesi için 5718 sayılı yasanın 54. Maddesinde yazılı olan;

a) Türkiye Cumhuriyeti ile ilâmın verildiği devlet arasında karşılıklılık esasına dayanan bir anlaşma yahut o devlette Türk mahkemelerinden verilmiş ilâmların tenfizini mümkün kılan bir kanun hükmünün veya fiilî uygulamanın bulunması,

b) İlâmın, Türk mahkemelerinin münhasır yetkisine girmeyen bir konuda verilmiş olması veya davalının itiraz etmesi şartıyla ilâmın, dava konusu veya taraflarla gerçek bir ilişkisi bulunmadığı hâlde kendisine yetki tanıyan bir devlet mahkemesince verilmiş olmaması,

c) Hükmün kamu düzenine açıkça aykırı bulunmaması,

ç) O yer kanunları uyarınca, kendisine karşı tenfiz istenen kişinin hükmü veren mahkemeye usulüne uygun bir şekilde çağrılmamış veya o mahkemede temsil edilmemiş yahut bu kanunlara aykırı bir şekilde gıyabında veya yokluğunda hüküm verilmiş ve bu kişinin yukarıdaki hususlardan birine dayanarak tenfiz istemine karşı Türk mahkemesine itiraz etmemiş olması,

Şartlarının gerçekleşmesi gerekir.

Tanıma ve Tenfiz Davalarında görevli mahkeme, aile hukukundan kaynaklanan davalarda Aile Mahkemesi, diğer davalarda Asliye Hukuk Mahkemesidir. Yetkili mahkeme ise, davalının Türkiye’deki yerleşim yeri, yoksa sakin olduğu yer mahkemesidir. Eğer davalının Türkiye’de yerleşim yeri veya sakin olduğu bir yer mevcut değilse dava Ankara, İstanbul veya İzmir Mahkemelerinden birinde açılabilir.

Yabancı Mahkemelerce verilmiş boşanma kararları sadece alındıkları ülke için geçerli olup Türkiye’ de kendiliğinden geçerli kabul edilmez. Bu kararların Türkiye’de hüküm ifade edebilmesi yani Türkiye’ de de boşanmış sayılabilmek için yetkili aile mahkemesinde dava açılarak yurt dışı boşanma kararlarının tanıma ve tenfizinin yapılması gerekir. Ancak bu kararların Türk Mahkemeleri tarafından tanıma ve tenfizi yapıldığı takdirde boşanma kararı Türk nüfus kayıtlarına işlenebilir.

Dava dilekçesine eklenecek belgeler:

a) Yabancı mahkemece verilmiş boşanma kararının o ülke makamlarınca usulen onanmış aslı veya ilâmı veren yargı organı tarafından onanmış sureti

b) Yurt dışı boşanma kararının kesinleştiğini gösteren o ülke makamlarınca onanmış yazı

c) Kesinleşmiş yurt dışı boşanma kararının aslı üzerine alınacak APOSTİLLE şerhi (apostil şerhi).

d) Kararın yeminli tercüman tarafından Türkçe’ ye tercüme edilmesi ve bu tercümenin Noter veya Konsolosluk tarafından tasdik edilmiş onaylı sureti.